“Hoe kan ik met vertrouwen meer lef tonen als leerkracht of jeugdhulpverlener om de dingen anders te doen, om te experimenteren en om fouten te maken? Hoe doe jij dat en hoe ziet daarin dan jouw leerproces eruit? Is daarbij wel eens een leervorm ingezet?”
Toelichting
"Leerkrachten ervaren dat ze geleefd worden. Leerkrachten voelen druk door tijdgebrek, uitval van collega’s en hoge verwachtingen van bijvoorbeeld de inspectie en ouders. Met name startende leerkrachten vinden het lastig om op hun eigen kunnen te vertrouwen en bijvoorbeeld de lesmethode los te laten, als de situatie daarom vraagt. Daarnaast ervaren leerkrachten dat hun werk complexer is geworden door de grote groepen waarin leerlingen bijvoorbeeld eigen leerlijnen hebben, of andere individuele lesaanpassingen vragen van de leerkracht."
Bovenstaande komt uit gesprekken met schoolleiders, intern begeleiders en leerkrachten uit het primair onderwijs over hun zorgen met betrekking tot de ontwikkelruimte van leerkrachten. Op de vraag wat volgens hen nodig is om de ontwikkelruimte van leerkrachten te vergroten, kwam als een van de antwoorden 'het lef hebben om de dingen anders te doen, om te experimenteren en om fouten te maken'.
Professionals, waaronder ook jeugdhulpverleners, geven ook aan dat ze hun vak pas echt goed in de vingers krijgen in de dagelijkse praktijk, simpelweg door het werk uit te voeren. Ze leren van elkaar, van ervaringen en van de interactie met kinderen, jongeren en ouders. Dat past bij wat de onderwijsprofessionals aangeven. Mooi als we hier kunnen uitwisselen wat helpt om lef te hebben en hoe ons leerproces eruitziet als we besluiten het anders te doen. Of hoe we leren van fouten maken.
Daarnaast blijven er altijd vraagstukken tijdens het werk die meer vragen. Daarvoor kun je dan allerlei leervormen inzetten. Vaak heeft de L&D (learning and development) professional hier een belangrijke rol in. Als je aan de slag wil met zo'n vraagstuk, kan je op de site van het NJi een mooie tool vinden voor als je hulp nodig hebt bij het kiezen welke leervorm het beste bij jouw leervraag past, zoals daar zijn: supervisie, intervisie, moreel beraad, een living lab, actie-onderzoek, community of practice, proeftuin, training, webinars, lezingen, coaching en een e-learning.
Hebben jullie misschien voorbeeldsituaties waarin een leervorm is ingezet naar aanleiding van bijvoorbeeld het anders te hebben gedaan dan 'zoals uit het boekje' of naar aanleiding van een 'fout'? Hoe was dat voor jou of jouw collega's? Of een voorbeeldsituatie waarin een leervorm is ingezet met als uitkomst juist meer lef te tonen, het anders te gaan doen of te gaan experimeteren? En wat heeft dat toen gebracht?
Motivatie
Ik ben altijd zo iemand geweest die het liefste leerde en nog steeds leert in de dagelijkse praktijk, van lezen, lezen, lezen en bijscholing. Gaandeweg leerde ik dat je op veel verschillende manieren kunt leren en er veel méér leervormen zijn, en ik ben bijvoorbeeld benieuwd hoe de leervormen, zoals die benoemd en uitgelegd worden op de site van het NJi, in de dagelijkse praktijk van het leren worden toegepast. Helpen ze bij het meer lef hebben, het anders durven doen, experimenteren of fouten durven maken?
Hierbij de link naar de leervormen op de website van het NJi: https://nji.nl/professionalisering/leervormen-hoe-maak-ik-een-keuze
Werkgebied
Ik werk nu als leidinggevende op een zorgboerderij waar we kinderen een ontwikkelplek bieden nadat ze zijn uitgevallen op school met als doel weer terug te gaan naar een vorm van onderwijs.
Vorig jaar is er ook een vraag gesteld door @Nathalia Kemble en een webinar georganiseerd op het platform over "Waar zit mijn ruimte bij professioneel handelen?" gegeven door Jurja Steenmeijer.
De vraag van Nathalia op het Platform was:
"Hoeveel ruimte pak jij als jeugdprofessional om de beste keuzes te maken voor je gezin/jeugdige? Hoe doe je dat en durf jij van de gebaande paden af te gaan? Of is die ruimte er alleen als je die krijgt van je leidinggevende?"
Linkje naar de vraag: https://vakmanschap.1sociaaldomein.nl/vraag-en-antwoord/vraag/4959-hoeveel-ruimte-pak-jij-als-jeugdprofessional-om-de-beste-keuzes-te-maken-voor-je-gezin-jeugdige#answer-15549
Daarna heeft het webinar plaatsgevonden. Zie de link hieronder naar het boek en een gratis webinar over professionele autonomie in sociaal werk van Jurja Steenmeijer. Het webinar vind je door op de 'lees meer' knop te klikken bij de beschrijving onder het boek.
@Jurja Steenmeijer kun je hier in de reacties op de vraag van Paulien nog een mooie aanvulling geven?
Dag Paulien,
Mooie vraag die ik van harte ondersteun omdat ik merk dat veel leerkrachten en hulpverleners door alle druk van vragenlijstjes en verslagleggingen ook wel een beetje verleerd lijken te zijn om zichzelf als instrument in te zetten en te durven vertrouwen op hun eigen weten en creativiteit.
Wat mij stuurt en waarvan ik steeds opnieuw leer zijn de vragen van kinderen, ouders en professionals. Ik luister naar hun vraag en probeer voor mijzelf helder te krijgen wat ze doen met hun probleem wat niet handig is en vertaal dat vervolgens terug naar een actie.
Hiermee ervaren ze letterlijk wat ze doen en daarna kunnen we bespreken en oefenen wat er anders kan.
Zo kun je in een paar minuten duidelijk maken wat de kern is.
Even twee voorbeelden van hoe ik zelf vooral leer wat er aan de hand is en dit vervolgens ook weer kan testen bij soortgelijke hulpvragen en aan anderen kan doorgeven wat je kunt doen bij allerlei soorten hulpvragen.
Veel leraren en hulpverleners (en ook ouders) WILLEN dat het goed gaat met het kind of jongere.
Wat ze daarbij niet in de gaten hebben is dat ze hun wil voor op zelfs op het kind leggen waarbij het kind geen enkele ruimte ervaart en zich dus afkeert van de goede bedoelingen en hulp van de leraar of hulpverlener.
Ik maak dit letterlijk door degene met de vraag een zware stoel of grote plant in de handen te geven met de mededeling dat dit hun wil is.
Er ligt een papiertje of vloeranker met het kind voor hen. Ik vraag dan hun wil (stoel of plant) te positioneren ten opzichte van het kind.
Vrijwel altijd komt de stoel of plant op of voor het kind te liggen waarbij de enige vraag hoeft te zijn: 'Hoe is dit voor het kind?' en eventueel de vraag: Wat betekent dit voor jou en de relatie?'
Ik heb nog nooit meegemaakt dat iemand niet schrok of tot inzicht kwam.
De volgende actie is een goede plek te vinden voor de stoel of plant als zijnde jouw wil, contact te maken met het kind en hem te zeggen: 'Ik GUN jou het beste en houd mijn wil bij me.
Opluchting is altijd het resultaat naast een open lijn om te werken.
Een video hierover is: https://youtu.be/N0bPqMdLSUw?si=IDNUUqNYdz0dkFc7
Een tweede voorbeeld is dat veel mensen geneigd zijn vervelende opmerking binnen te laten komen. Ik merkte dit vooral bij kinderen die niet zo weerbaar zijn en die neiging hebben tot sociale wenselijkheid. Zo zijn pittenzakjes al jaren onderdeel van mijn werk dankzij een paar kinderen die niet konden omgaan met pesterijtjes en plagerijtjes.
Ik vraag ze dan te gaan staan en mij te vertellen wat de ander aan vervelende opmerkingen maakt, bijvoorbeeld 'trut'. Ik neem dan een pittenzak en gooi deze naar het kind (of volwassene) met het woord trut.
Altijd vangt degene het zakje. De uitdaging is om te ontdekken wat je met die opmerkingen wilt.
Wil je ze teruggooien met als gevolg mogelijk meer heen en weer gescheld en kwetsingen aan weerzijden? Wil je ze niet vangen en je omdraaien zodat je het bij de ander laat wat die van jou vindt?
Of wil je, wat uiteindelijk de beste vorm blijkt te zijn in veel gevallen, het zakje vangen. Dit beoordelen en vervolgens terzijde leggen met de opmerking al dan niet hardop : 'jouw mening en niet die van mij'.
Ook hierover heb ik een video opgenomen: https://youtu.be/TK4yocFca08?si=NaD0FS3f8ekOYiiz
Nog een tip: Wanneer ik de ander wil confronteren met zijn hulpvraag en/of oplossing nodig ik altijd uit met de woorden: 'Zullen we een experimentje doen?' Door deze uitnodiging open ik het veld van een experiment en dat mag mislukken wat natuurlijk ook gebeurt omdat bijvoorbeeld de ander blijft zeggen dat het niet zijn wil is, maar een plant :-) Je kunt dan heel gemakkelijk afronden door op te merken dat het experiment is mislukt. Zo blijft iedereen heel en kun je iets anders verzinnen hoe de ander leert om oplossingen te vinden en leer je zelf gratis en voor niks mee.
Dank voor je leuke tips Tea!!
Graag gedaan Paulien
Hoi Paulien,
Wat mij hierin altijd erg helpt is het uitspreken van mijn ideeën om iets uit te proberen of anders aan te pakken. Vaak besprak ik het dan behalve met mijn directe collega's, ook met de behandelaar/supervisor. Afhankelijk van het idee, ook met mijn teamleider.
Dan kon de behandelaar mij vragen stellen om voor mijzelf helder te krijgen waarom ik denk dat het een goed idee is zodat ik het voor mijzelf beter kan onderbouwen. Mocht het dan een idee zijn waar de behandelaar niet achterstaat, konden we samen weer verder denken wat dan wél mogelijk is.
De volgende stap was dan, als het specifiek iets met 1 kind betrof, om het ook met ouders te bespreken, hen uit te leggen waarom ik denk dat het goed is om het anders te doen, hoe lang we iets dan gaan proberen, wat mogelijke uitkomsten zijn en hoe we daarmee om zullen gaan, dat we ze goed op de hoogte zullen houden en telkens weer opnieuw kijken naar onze keuze maar vooral ook hen te vragen met mij mee te denken. Zo kwamen ouders soms tot een supermooie aanvulling of weer een nieuw idee. Vaak staan ouders ervoor open om iets nieuws uit te proberen omdat zij ook graag het beste willen voor hun kind. En dat is lang niet altijd de regeltjes volgen en klakkeloos doen wat we ooit geleerd of eerder bedacht hebben.
De band met ouders en het vertrouwen wat zij in jou hebben, speelt bij mij een hele grote rol in hoe comfortabel ik mij voel om het anders te doen, te experimenteren en om fouten te maken. Daarin ook durven uitspreken dat ik het soms ook niet weet, creëert juist begrip en samenwerking en zorgt alleen maar voor meer vertrouwen dan wanneer je doet alsof je alles wél al weet en nooit fouten maakt.
Gaat het meer om een verandering in iets anders aanpakken voor alle kinderen gezamenlijk, dan lieten we het meestal weten in de nieuwsbrief aan ouders zodat ze op de hoogte zijn van onze nieuwe aanpak. Daarbij geldt dan ook dat er van te voren over na is gedacht en we het kunnen onderbouwen. Vaak ontstaat het uit iets wat niet goed of lekker liep. We dragen dan als team de keuze om het anders te doen of iets nieuws uit te proberen.
Lef hebben om het anders te doen in het contact met ouders, vond ik dan soms spannender. Daarbij probeerde ik altijd eerst bewust stil te staan bij wat ik dan doe en waarom. Bijvoorbeeld: de regel is om niet mee te eten of cadeautjes te ontvangen van cliënten. Toch besloot ik een cadeautje aan te nemen van een van de ouders van mijn mentorkinderen en toch besloot ik om regelmatig mee te eten bij dit gezin. Waarom? Vanuit hun cultuur betekende dat heel veel voor hen en dus ook voor onze samenwerking. Door dan hierover wel met ouders in gesprek te blijven, open te zijn over de normen en waarden vanuit de organisatie en de eventuele zorg bespreekbaar te maken, creëer je ruimte voor dit soort keuzes en kun je ze met vertrouwen maken omdat je weet waarom je het doet en het gekaderd hebt.
Bovenstaande gaat over een andere aanpak, iets nieuws uitproberen, bewust kiezen om af te wijken van de 'regels'.
Soms heb je ook situaties waarin je snel moet handelen en soms creatief moet én mag zijn. Daarin doe je dan regelmatig iets anders, nieuws, out of the box, snel, zonder erover na te denken omdat daar dan de tijd en ruimte niet voor is. In dat geval vertrouw ik op mij als professional en als mens, dat ik handel vanuit de juiste intentie, dat ik handel vanuit liefde, dat ik handel vanuit mijn ervaring en in alle gevallen zo veel mogelijk veiligheid probeer te waarborgen. Daarin zit dan ook een stuk acceptatie dat het dan soms ook misgaat en dat is oké. Wél vind ik het altijd belangrijk om bij dit soort situaties, waarin je snel moest handelen, ongeacht de uitkomst, de tijd te nemen om te reflecteren en je keuze en reflectie achteraf ook met ouders deelt.
Hopelijk hebben andere professionals hier iets aan! :)
Dankjewel Sjanne voor je uitgebreide antwoord!! Waar het eigenlijk in feite om draait is of er voldoende vertrouwensbodem is, zowel in de organisatie áls met de betrokkenen van je casus, om te experimenteren met of het gewoon anders te doen dan de regels voorschrijven.
Vertrouwen in alle opzichten, ook in jezelf, is voor mij inderdaad het allerbelangrijkste
Dag Paulien,
Wellicht heb je iets aan?!
Met mijn onderneming ontwerp kleine poëtische verhalen waarmee ik betekenis geef aan de praktijk van pedagogie(k). Hiermee stemgeluid te geven.
Op www.verhaalbureau.nl ligt ik deze oefenruimte toe.
Fijne dag,
Frank
Dankjewel Frank, voor je antwoord! Jij hebt zeker als pedagoog het lef om het anders te doen! Hopelijk ben je net zo nieuwsgierig als ik naar de verhalen van leerkrachten die voor de klas staan, kijken hoe zij hun lef ten uitvoer brengen!
Groet Paulien
Heel fijn Sjanne! Dankjewel.
Wat fijn dat het webinar terug te kijken is. Hopelijk draagt het bij aan het beantwoorden van je vraag Paulien. En mocht je er meer over willen weten, benader me dan gerust.
Hartelijke groet, Jurja