“Ben jij betrokken bij een (vorm van) samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp/zorg? Hoe werkt daarin de regie en herken je de 4 kernrollen die in de toelichting staan beschreven? Wat werkt goed in die rolverdeling en hoe zou het beter kunnen?”
Toelichting
Ik ben bij Met Andere Ogen betrokken als Verbinder. Met Andere Ogen wil graag als netwerkorganisatie een sterkere samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp/zorg en heeft de ambitie om personen te versterken in hun rolneming: het vorm geven aan een netwerkregie waardoor deze samenwerking tot bloei komt.
Het blijkt vaak lastig te zijn om de verschillende werelden van onderwijs, jeugdhulp/zorg en het gemeentelijke sociale domein bij elkaar te brengen, en daarmee ook de regieneming in de samenwerking tussen deze domeinen. Behalve dat er sprake is van verschillende professionele werelden en bekostigingsvormen, zijn er ook verschillen in omvang van regio’s en het meer of minder domineren van een centrumgemeente en zijn er verschillen in de cultuur van een gebied en de geneigdheid tot samenwerken.
Uit een verkenning dat Met Andere Ogen heeft laten uitvoeren omtrent dit vraagstuk, is gebleken dat er in een dergelijke brede regieneming een viertal kernrollen bij elkaar komen, die zowel door één persoon vervuld kunnen worden als door meerdere personen.
Het gaat om de volgende kernrollen:
1.Ontwerper, iemand die ‘ziet’ waar samenwerking inhoudelijk iets kan opleveren voor kinderen/gezinnen en die deze visie vertaalt in een praktische aanpak
2. Kwartiermaker, iemand die behulpzame kennis en ideeën inbrengt om de aanpak ‘regulier’ te maken in effectieve routines en daarmee een nieuw samenwerk-proces bestendigt
3. Verbinder, iemand die vanuit enthousiasme (nieuwe) partners bijeenbrengt en een prettig klimaat schept
4. Dirigent, iemand die het netwerk een identiteit geeft (‘smoel’) door partijen in hun kracht te zetten en verticale samenwerking tussen de sturingsniveaus tot stand te brengen.
Motivatie
Vanuit mijn werk met het bieden van een ontwikkelplek voor thuiszittende kinderen, houd ik me heel erg bezig met de samenwerking op het snijvlak van onderwijs en zorg en heb ik met name op casus niveau te maken met samenwerking tussen de gemeente (jeugdprofessionals, wijkteam), samenwerkingsverband, leerplicht, school en eventuele andere betrokken hulpverlening. Meestal verloopt die samenwerking op casusniveau goed, hoewel we daarin soms ook tegen de (financiele) schotten tussen onderwijs en zorg aanlopen en we (maatwerk) out-of-the-box oplossingen moeten bedenken. Dan zou je het zo fijn vinden als op breder, bestuurlijk niveau, out-of-the-box regelingen voor handen zouden zijn en we daardoor met zijn allen niet steeds het gevoel moeten hebben dat we buiten de lijntjes aan het kleuren zijn.
Met Andere Ogen is juist op dat breder trekken van die samenwerking heel erg actief, waardoor we ons gesterkt kunnen voelen en weten dat we zeker niet de enige zijn die buiten de lijntjes kleuren! Ik ben ontzettend benieuwd naar andere verhalen over de samenwerking tussen gemeente, zorg en onderwijs en zou daar graag door geïnspireerd worden!
Werkgebied
Ik ben in twee organisaties werkzaam. Als directeur/eigenaar van A.A.I. centrum De Klimop, een onderwijs-zorgboerderij met specialistische jeugdhulpverleningbin Etten-Leur Noord-Brabant, waar thuiszittende kinderen worden opgevangen en teruggeleid naar school en als Verbinder bij Met Andere Ogen, een netwerkorganisatie die in opdracht van de ministeries van VWS en OCW werkt en gesubsidieerd wordt, waarbij VNG samen met Netwerk LPO opdrachtnemer is namens de Coalitie en een regiebureau het programmanagement levert.
Hallo Paulien,
Als gezinscoach ervaar ik geregeld als een soort mediator te fungeren tussen school en ouders thuis. Het valt me op dat ouders en onderwijs niet dezelfde taal spreken, waardoor er verwarringen ontstaan en verkeerde interpretaties. Met daarbij de dreiging dat kinderen thuis komen te zitten. Zo zonde!
Het helpt ouders als hen gevraagd wordt wat zij denken dat hun kind nodig heeft. Daarnaast helpt het als school uitlegt wat hun mogelijkheden en onmogelijkheden zijn, maar ook in hoeverre ze daarin, zoals jij ook zegt, out-of-the-box kunnen denken/doen. Een ouder weet niet hoe het gaat op school en welke regelingen er zijn. Door hierover duidelijk te zijn kan school laten zien welke kansen er zijn en geven ze ouders de kans mee te denken. Ook de leerling zelf hierin meenemen is belangrijk.
En mijn inziens mag school best 'gebruik maken' van die hulpverlening. Betrek de hulpverlening en laat hen bijvoorbeeld het vertaalwerk doen of geef de hulpverlening de ruimte om met ouders te sparren. Dit kan ouders een veilig gevoel geven en ze voelen zich wellicht meer serieus genomen.
Dag Pauline,
Ik ben maatschappelijk werker bij Stichting De Kern en ingezet op het Deltion (MBO) in Zwolle (18.000 studenten). Daar is het Deltion Jongerenteam opgericht, door verschillende hulpverleningsinstellingen samen te laten werken binnen de school. We werken met een team van werkers van welzijnswerk, jongerenwerk, verslavingszorg, psychologen, schoolmaatschappelijk werk, werkers uit het wijkteam. We maken gebruik van elkaars expertise en zijn laagdrempelig toegankelijk voor de jongeren. De financiering is steeds voornamelijk gedaan door de gemeente Zwolle en Deltion zelf, maar gezien het grote aantal studenten uit de regio's om Zwolle is de hoop dat er meer gemeenten een steentje bij gaan dragen.
Misschien zou je dit een interessant concept kunnen vinden.
Groeten Linda Tuinman.
Hoi Linda,
Dit is zeker een mooi concept! Ik sprak gisteren het zorgteam van een middelbare school hier in de buurt en zij worstelen met de vraag hoe ze het voor elkaar kunnen krijgen om jeugdzorg in de school te kunnen halen waar dat nodig is, en vooral voor die kinderen die nog net niet helemaal uit de bocht gevlogen zijn. Ik zal jullie voorbeeld naar hen doorsturen om ze te inspireren!
Dan blijf ik nieuwsgierig naar hoe de regie omtrent deze samenwerking is geregeld en of en zo ja hoe en in wie je dan de 4 kernrollen binnen de regieneming herkent!
Groetjes Paulien
https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2018-11/lizet-veldkamp-scriptieprijs2018.pdf
Dag Paulien,
In bovenstaande link vind je het document van de opzet van het DJT. Ik weet niet of ik die rollen één op één kan verbinden aan taken omtrent het DJT. Regierol ligt m.i. overstijgend bij Deltion en inhoudelijk bij coordinator DJT. De andere taken zijn door de schrijver van het stuk in het begin opgepakt (mijn collega Lizet Veldkamp).
De bottom line is denk ik dat schoolmaatschappelijk werk aan school verbonden wordt. De organisatie waar ik voor werk (Stichting De Kern in Overijssel) levert maatschappelijk werkers en schoolmaatschappelijk werkers in verschillende gemeenten. Sommige werken in een CJG samen met jeugdconsulenten van de gemeente en zijn zo aan scholen verbonden (gemeente heeft regie), sommige zijn vanuit De Kern direct met scholen verbonden. De schoolmaatschappelijk werkers kunnen laagdrempelig in de school hulp bieden aan de kinderen. Eén van de kerntaken van het maatschappelijk werk is verbinden, samenwerken met netwerkpartners, dus mijn ervaring is dat er altijd een driehoek school-gemeente-zorg ontstaat.
Maar hiermee is jouw vraag niet beantwoord op het gebied van out-of-the-box denken, daar weet ik niet zoveel van, sommige gemeenten werken met de Doorbraakmethode om daarmee out-of-the-box oplossingen goed te kunnen onderbouwen, inzichtelijk te maken waarom de betreffende oplossing onder de streep goedkoper/beter/passender is.
Succes!
Beste Paulien,
De antwoorden op je vragen heb ik niet.
Wel ben ik vanuit de gemeente Zoetermeer als projectmanager aan de slag met de verbinding onderwijs en jeugdzorg, waarbij we de jeugdzorg binnen het onderwijs willen organiseren.
De kerntaken zoals jij ze omschrijft vertegenwoordigen zich op dit moment in de projectmanager, mijn rol dus.
Dit kan naarmate het project vordert wijzigen.
Het onderwerp wat je aanhaalt is relevant binnen mijn project, dus de respons op je vraag daar ben ik ook in geïnteresseerd.
Je mag mij benaderen als je verdere vragen hebt op g.a.bij.de.vaate@zoetermeer.nl.
Dankjewel Gina!
En wat een prachtig initiatief!
Als ik het goed begrijp heb jij dan de regie over dit project tot nu toe? Ik ben ook benieuwd naar welke partijen er dan bij dit project allemaal betrokken zijn, en hoe die betrokkenheid is/wordt gerealiseerd!
Groet Paulien
Hoi Paulien,
Het project is nog in de beginfase, waarbij wel de schoolbesturen aangehaakt zijn. Verder zijn er nog geen partijen aangehaakt en is het ook zoeken naar hoe ga je dit op de juiste wijze financieren. Scholen lijken er tot nu toe zeker voor open te staan.
Groet, Gina
Beste Paulien,
Mogelijk kan ik je helpen met deze vraag.
Mijn naam is Bernlef Knossen en ik ben wijkverbinder BEN in de buurt Osdorp / Bos en Lommer (Amsterdam West).
Op onze website zie je wat wij in Amsterdam West aan het opzetten zijn.
https://benindebuurtblijfindebuurt.nl/
Je kunt mij bereiken op: info@bernlefknossen.nl of 0611472254
Hoi Bernlef,
Met veel interesse heb ik artikelen gelezen en ook de PDF met de 7 leidende principes. Een mooi voorbeeld van werken vanuit de pedagogische basis dat ik in mijn achterhoofd ga houden wanneer er om goede voorbeelden gevraagd wordt. In elk geval heb ik al een schoolleider van een IKC in Haarlem attent gemaakt op de site.
Echter, waar ik nieuwsgierig naar ben is of en zo ja hoe de beschreven rollen in dit project tot uiting komen. Herken je de rollen? En zo ja, hoe zijn die in de regie van dit project vertegendwoordigd?
Hoi Paulien,
Ik herken de rollen zeker.
Grotendeels hebben wij de projectorganisatie adhv die rollen ingericht.
Toch even bellen? Gr. Bernlef
Dank voor het fijne telefoon gesprek!
Ik heb er een paar dingetje uitgehaald:
Jij herkent de rollen zeker in jullie samenwerking bij BEN. Als toevoeging zeg je nog dat de verzorger van de communicatie ook een hele belangrijke rol heeft en de secretarieel ondersteuner ook!
En een inhoudelijk beleidstrekker, die vertaalt wat er in de praktijk wordt opgehaald, waarmee teruggegaan kan worden naar de beleidsmakeres, want een breed bestuurlijk draagvlak is criciaal.
Je merkte ook opp dat er overal wachtlijsten zijn, in zorg en onderwijs, waardoor de kanteling naar het preventieve noodzaak wordt en dat daarin ook bestuurders bij elkaar gebracht moeten worden.
Je noemde ook nog het voorbeeld dat er afspraken zijn met het Samenwerkingsverband: wij gaan minder verwijzen naar SO, maar zorg dan wel voor meer geld om het kind in de reguliere school beter te kunnen begeleiden.
Klopt helemaal.
Als voorbeeld van samenwerking/communicatie tussen zorg en onderwijs heb ik als voorbeeld
de theaterproducties van het Coornhert Lyceum in Haarlem.
Hier werden/worden theaterproducties opgezet waarbij de cast maar ook de musici en technici
vanuit alle klassen op school worden gevraagd auditie te doen. Zo ontstaat een schoolbrede productie
waarmee ook schoolbrede contacten tussen leerlingen ontstaan. Bij de voorbereidingen van dergelijke producties hebben de kinderen onderling veel informeel contact met leeftijdgenoten maar ook met kinderen uit hogere klassen waarbij allerlei leuke dingen maar ook verdriet en knelpunten makkelijker worden besproken. Bovendien streeft de school naar een effectief gender-beleid en om dat invulling te geven worden door de regie de rollen in toneelstukken vaak bewerkt door gender-omkering toe te passen. Dit maakt het makkelijker voor kinderen om zich in die omgekeerde-gender rol te bewegen
en ermee te experimenteren.
Op deze manier komen ontstaat er een vrijere omgeving om gender-problematiek, maar ook andere
sociaal-psychologische issues bespreekbaar te maken en aan de oppervlakte te krijgen en waar nodig zorg te bieden. Ook de signalering van andere problemen komen makkelijker aan het licht door de informele setting waarin de kinderen zich uiten.
Een theaterproductie is dan niet alleen een kunstuiting, maar ook een diagnostisch instrument.
Ook een vak als gym is bijzonder belangrijk om de groepsdynamiek van een groep leerlingen in kaart te brengen. Bij rapportvergaderingen ligt de nadruk vooral op cijfers, terwijl voor het welbevinden van de kinderen de groepsdynamiek veel belangrijker is.
Als de “ontwerper en verbinder” vroegtijdig contact en overleg hebben met dergelijke partijen op school, dan zou veel effectiever preventief begeleiding kunnen worden geboden aan leerlingen met problemen.
Ook het anti-pestbeleid in Denemarken is bijzonder (interessant)
Beste Wolf,
Dank voor je antwoord!
Ik kan helemaal voor me zien hoe dit wat je beschrijft op een school kan werken! En ook dat het een diagnostische functie heeft.
Uit je antwoord begrijp ik dat je de rollen "ontwerper" en "verbinder" herkent. Hoe zit het dan bij de regieneming in deze theaterproducties? Wie is dan de verbinder, die zorg en onderwijs hierin laat samenwerken? En wat is precies de rol van zorg in dit geheel? Komt die van een zorgaanbieder van buitenaf, zijn er zorgmedewerkers in dienst van de school?
Je spreekt ook over vroegtijdig contact met de partijen op school: welke partijen bedoel je daar precies mee? En de begeleiding waar je over spreekt, gebeurt dat dan ook in school? Gewoon nieuwsgierig!
Mijn middelste zoon woont in Denemarken en ik ben daar regelmatig en ik spreek de taal ook een beetje. Wat ik van mijn zoon en schoondochter begrijp, is dat het antipestbeleid (antimobbestrategien) in Denemarken heel ambitieus is opgezet inderdaad (alle Deense scholen zijn verplicht om op papier te hebben hoe ze pesten denken te voorkomen, zowel op school als digitaal, hoe ze denken dat ze pesten op tijd kunnen ontdekken en onderkennen, hoe de school omgaat met conflicten en op welke wijze daar de ouders en de leerlingen bij betrokken zijn), maar dat het op best een aantal scholen nog niet voldoende van de grond komt. Er zijn echt schrijnende gevallen bekend waarin ouders uithalen naar de "papieren schijnwerkelijkheid" en de dagelijkse praktijk beschrijven, waarin kinderen lijden onder gepest worden.
Aan de andere kant zijn er ook scholen die hun pestbeleid wel in uitvoering brengen, zo ook de school waar mijn kleinzoontje van 3 op zit. Hij krijgt nu al les in aardig zijn tegen elkaar. Maar dan ook daadwerkelijk met lessen! En dat vind ik zoooo mooi!
Beste Paulien,
Interessante vraag en dank voor de bijgevoegde info.
Hieronder wat associaties.
Het eerste dat in me opkomt is dat de rolbeschrijvingen gerelateerd zijn aan ‘iemand’. Wat hier als ‘rollen’ staat vermeld had net zo goed als ‘fasen’ kunnen worden opgevat, indien je daarvoor in de plaats de passende werkwoorden gebruikt. Ofwel: wat is de theoretische onderbouwing van die rollen?
Met rolverdeling kom je er niet. Het gaat ook om anders professioneel handelen. Includeren, fantastisch begeleiden om gelijkere kansen te realiseren zijn als kernwaarden voor handelen in te zetten. Ik weet: die komen niet per sé overeen met MAO. Interprofessioneel samenwerken is inderdaad nog te leren, maar wordt eerder ‘geoefend’ indien er sprake is van domeinoverstijging en voorbij organisatiebelangen. Overigens lijkt het voor de hand liggend dat interprofessionele communicatie niet de communicatie met leerlingen en ouders overstijgt. In de praktijk én in theorievorming zie ik zo nu en dan het tegendeel.
Mogelijk interessant een al wat oudere tekst: https://docplayer.nl/13885968-Netwerken-leren-sturen.html.
Waar al eerder over is gesproken (voorheen Advies Centrum Thuiszitters, nu ACT-inclusief)):
Toekenning en gebruik van geld moet worden ontkokerd. Vul een pot met geld vanuit diverse domeinen, en bekostig daar de combinatietrajecten mede uit, aanvullend op regulier, of om te ontstagneren. Regie over gebruik/benutting beleggen bij onderwijs-zorg-commissie die verantwoordt naar de domeinen ( onderwijs en zorg).
Tja en dan n.a.v. bovenstaande ligt het voor de hand aan teamvoming te doen. Dat gebeurt op vele locaties. Maar krijgen de teams wel voldoende mogelijkheden om zich te professionaliseren, de ‘rollen’ uit te voeren, professionele discretionaire ruimtes te claimed en te benutten?
Professioneel handelen is ook visiegestuurd handelen: includeren, fantastisch begeleiden en sturen op realiseren van gelijke(re) kansen in bewustzijn en dagelijks professioneel handelen.
Frequent worden ‘levensgebieden’ onderscheiden bij burgers, kinderen en gezinnen. In al die gebieden kunnen successen en tegenslagen zich voordoen. De correlatie tussen succes of probleem is in de levensgebieden veel voorkomend. Integrale kijk op gezin en kinderen ligt dan voor de hand. Maar bij problemen komen wel heel snel allerlei professionals kijken. Vaak in de functie van ‘toeleiding’: heeft een kind, en volwassene een burger wel recht op ondersteuning? Als ‘argwaan’ systemisch is ingedaald, leidt dat tot moeizame communicatie. Instituut voor publieke Waarden heeft hier een belangrijk onderzoek naar gedaan. Het paper stuur is mee. Als belangrijke vraagstelling geef ik graag mee: moet ondersteuning op basis van maatwerk of regulier? Of is daar ook een volgorde in?
Op de MAO-bijeenkomsten valt me altijd de ‘kind gecentreerde’ overtuigingen op, zowel expliciet als impliciet. Als we betere uitvoeringspraktijk willen, zal de verandering niet vanuit de kinderen komen, die moet je vooral (liefdevol en van kennis voorzien) helpen ontwikkelen. Wat tevens telkenmale ontbreekt is enige aandacht voor een gemeenschappelijk curriculum die leerlingen doorlopen. Visie op leren (van zelf ontdekken tot leren na helder aangestuurde instructie) is nou eenmaal te operationaliseren met in achtnemend van ‘wat moet er geleerd worden’. A.g.v. Artikel 23 grondwet zal de aandacht voor het curriculum bij door ministerie gefinancierde ontwikkeltrajecten minder aangestuurde aandacht krijgen: het is een verantwoordelijkheid van de school. Binnen het MAO-programma zou dat een programmalijn moeten worden, is mijn overtuiging.
En zo is er wel een zeer uitgebreide reactie tot stand gekomen. Ik ben net als jij, Paulien, benieuwd naar reacties.
Gr. Hans Pollen
Beste Hans,
Ja zeg, dank voor je uitgebreide antwoord!
Het gaat er mij om bij mijn vraag, hoe de brede regieneming in de samenwerking tussen de domeinen van onderwijs, zorg en gemeenten tot stand komt. Daar had de verkenning van Met Andere Ogen ook betrekking op: https://www.netwerkmetandereogen.nl/nieuws/543/regieneming-in-de-samenwerking-tussen-onderwijs-jeugdhulp-en-gemeenten
In die verkenning zijn inderdaad de rolbeschrijvingen gerelateerd aan ‘iemand’. De onderbouwing kun je vinden in de link.
Ik ben het met je eens dat je er met rolverdeling alleen niet komt. Behalve het includeren, fantastisch begeleiden om gelijkere kansen te realiseren als kernwaarden voor handelen in te zetten, denk ik ook dat vertrouwen in en weet hebben van elkaar in de samenwerking kernwaarden zijn. Ik ben benieuwd wat maakt dat je weet dat die niet persé overeenkomen met MAO.
Helemaal met je eens dat toekenning en gebruik van geld moet worden. Ik riep al op het jaarcongres van de SKJ in 2017: Vul een pot met geld vanuit onderwijs en vanuit zorg, en bekostig daar de overkoepelende zaken mee!
Heb jij voorbeelden van teamvorming wanneer het gaat om samenwerking tussen de domeinen onderwijs, zorg en gemeenten?
En dank voor de paper!
Over de kind-gecentreerde overtuigingen kunnen we het later nog eens hebben. Wellicht kan hier een mooie vraag op het platform over geformuleerd worden. Ik denk dat een goede uitvoeringspraktijk begint met het zorgvuldig luisteren naar kinderen en hun ouders. Dat is dus een heel ander gesprek dan de 4 rollen die in de regie over de samenwerking tussen de domeinen onderscheiden kunnen worden.
groet Paulien
Hoi Esther,
Dankjewel voor je antwoord en ik ben het helemaal met je eens. Ik ook dat er vaak niet dezelfde taal wordt gesproken en ook dat ernstig bezorgde ouders als "zeurende" of "lastige" ouders worden gezien door een school. En dat op het moment dat ouders én school zich (wederzijds) niet mee gehoord voelen, dat het dan goed mis kan gaan. Duidelijkheid kan hierin inderdaad een hoop ellende voorkomen.
Ik ken scholen die wat graag van hulpverlening IN de school gebruik zouden willen maken, maar tegen financieringsproblemen aanlopen. Dergelijke problemen zouden mijns inziens juist breder aangepakt kunnen worden. Curatief handelen (en daarmee soms ook het probleem over de schutting gooien) is nog steeds de makkelijkste weg. Het blijkt steeds weer dat preventief handelen heel veel commitment en inzet vraagt van de betrokken partijen en dat het door de schotten tussen onderwijs en zorg, zowel financieel als regelgeving als taalgebruik, dit extra lastig is.
Jouw antwoord gaat ook over casusniveau. De vraag van de vier rollen in de regieneming was wat breder bedoeld, bijvoorbeeld een samenwerking tussen gemeente, scholen, SWV om in gezamenlijkheid tot oplossingen te komen voor meerder kinderen die een extra ontwikkelbehoefte hebben.
Heb je daar toevallig ook nog ervaring mee en zo ja herken je rollen in de regieneneming dan?