“Wat helpt jou om het gevoel van niet weten en machteloosheid te verdragen en samen te vertragen?”
Toelichting
In een lastige situatie bij de hulp aan gezinnen of kinderen waar veel zorgen om zijn, is er de neiging om te gaan rennen. Het kan de drang zijn om je eigen ongemak weg te nemen door bijvoorbeeld een snelle beslissing door te drukken. Het gevoel 'iets' eraan gedaan te hebben, biedt dan geruststelling. Meestal leidt het niet tot een duurzame oplossing of een gezamenlijk genomen beslissing. Met alle gevolgen van dien: onnodige schade, opnieuw vastlopen, nieuwe zorgen, etc.
Je als hulpverlener machteloos voelen en het soms niet weten hoort erbij. Hoe kun je zelf, samen met collega's en andere hulpverleners een pas op de plaats maken en het bijbehorende ongemak verdragen? Om te voorkomen dat we ons eigen ongemak aan het wegnemen zijn terwijl we eigenlijk het gezin of kind de best mogelijke hulp willen bieden.
Als we het gevoel kunnen verdragen, kunnen we de tijd nemen om te vertragen. Door te vertragen vorm je een vollediger beeld van de situatie. Het biedt ruimte om verder te kijken dan de eerste ingeving die vanuit onze 'ik moet iets doen' drang komt. Waarmee helpen we het gezin of het kind nou écht? Niet door de situatie alleen op korte termijn beheersbaar te maken, juist met een duurzame oplossing. Je neemt de tijd om te kijken naar alle mogelijkheden. Maar hoe doen we dat vertragen? En hoe helpen we elkaar? Want naast jouw eigen ongemak en de drang om iets aan de situatie te willen doen, krijg je ook te maken met de druk van bijvoorbeeld collega's, andere hulpverleners of gezinsleden die willen dat er 'nu' iets gedaan wordt. Hoe help je hen om samen met jou te verdragen en te vertragen? Of wat zou jou helpen? Wie heeft hier ervaring mee? Wat werkte of wat werkte niet?
Waar komen 'verdragen' en 'vertragen' vandaan? Het is inmiddels bekend dat je in situaties die vastlopen houvast vindt door samen met ouders, professionals en bestuurders lerend te werken aan een kansrijk perspectief voor kinderen en gezinnen. In de praktijk van het samen leren zijn negen werkwoorden essentieel gebleken Ze beginnen allemaal met een V: Verdragen, Vertragen, Verbinden, Verdiepen, Verantwoordelijkheid nemen, Vertrouwen, Vieren, Volhouden en Voordoen. Deze negen werkwoorden laten zien wat je kunt doen als hulp stagneert, maar ook waarom het zo veel vraagt van alle betrokkenen. Ik heb de link hieronder bijgevoegd als je er meer over wil lezen met voorbeelden uit de praktijk. Het biedt houvast maar geeft geen eenduidig antwoord waardoor het in elke situatie weer een uitdaging is.
Motivatie
Er is geen eenduidig antwoord op deze vraag, door met elkaar uit te wisselen kunnen we van elkaar leren.
Werkgebied
Jeugdzorg, jeugdbescherming, Veilig Thuis, jeugdhulpverlening, wijkteams, onderwijs
Leuke vraag en mooi onderwerp. Tnx.
Je schrijft dat het soms niet weten erbij hoort. Ik haal het woord soms weg. We weten het nooit. Dat denken we maar. Je vraagt hoe ongemak verdragen kan worden. Dit is een belangrijk punt. We vermijden ongemak liever, maar ongemak valt niet te vermijden. Stel je hebt veel ongemak in een casus en krijgt het voor elkaar een andere collega in te zetten. Dan krijg je een nieuwe casus. Wiezegt dat je daarin geen ongemak tegenkomt. Of als je een moeilijk gesprek afrond om ongemak te vermijden, dan ga je vervolgens naar huis en sta je in de file... Leren accepteren van ongemak is de weg die je voor alle ongemakken zal helpen. Dit is een intern proces en vraagt aandacht en bewustzijn (en dan doel ik niet op geclaimd bewustzijn door de mind).
Mij heeft het steeds maar beoefenen van aandacht voor en aanwezigheid in dit moment me heel veel geholpen. Ik ben zelf veel stabieler en weet waar 'ik' ben. Ik hoef veel minder te bereiken, want weet steeds beter dat ik mezelf hiermee voor de gek houd. Iets bereiken is niet hier en nu, dat is afleiding in het hier en nu middels een gedachte aan de toekomst. En in gedachten zijnde is het moeilijk verbinden.
Druk van collega's en het systeem kan ik nog wel lastig vinden, maar is in feite ook ongemak. ik wil immers dat het anders is dan het is. Ik kan gewoon aangeven dat ik het anders zie en ervaar en hoef niet mee te bewegen. Dat ik denk dat dit wel zo is zegt veel over mij en mijn onzekerheden. Ik wil graag voldoen aan die ander en het systeem, maar waarom? Om zelf niet afgekeurd te worden. Echter, dat is dus niet voor de client. Ik ga tegenwoordig uit van: Mezelf uitspreken doe ik voor mezelf en dit is niet tegen de ander! Het is juist een uitnodiging aan de ander om dit ook zo te doen. En omdat ik veel losser ben van de uitkomst ben ik niet afhankelijk van wat de ander dan deelt. Het kan me ofwel in beweging brengen of niet. Natuurlijk wil ik graag mijn baan behouden en dus is er wel enige afhankelijkheid, maar dit wetende kan ik daar zuiverder mee om gaan.
Zelf doe ik hiervoor veel aan zelfonderzoek en meditatie in allerlei vormen (want ook dat kan dogmatisch worden en dat wil ik liever niet). Dit heeft mij enorm geholpen en probeer ik ook mee te nemen in mijn team en organisatie. De V's vind ik mooi, maar zijn allemaal werkwoorden en dus vormen van doen. Wel zachte vormen van doen en daarmee 'beter' dan blind (en dus een veel hardere vorm van) doen. Ik pleit voor meer aandacht voor gewoon zijn. Kijk daar eens naar. Wat is zijn nu eigenlijk, kun je er in rusten?
meer methodisch gericht is wat mij betreft oplossingsgericht werken in deze een goede. Hoe benader je de ander en welke vragen je stelt maakt heel veel uit. Op die manier kun je jezelf ook eens benaderen. Verder zie ik de contextuele benadering van Nagy als een goede manier van kijken. Hierbij is het van belang de breedte van deze kijk vooral te omarmen en helaas is de 5e dimense (ontische) er een die te weinig aandacht krijgt. In de eerste vier dimensies kan er breed gekeken naar de context, maar dit kan een verhaal blijven of zelfs meer worden. het gata er uiteindelijk om dat het verhaal oplost. We zijn niet ons verhaal en de klant ook niet. Dit vraagt echter eerst erkenning, daarna actie en dan kan gezien worden dat het allemaal minder echt is wat we onszelf wijsmaken. En dan ontstaan er ruimte en vrijheid.
Wat ook werkend kan zijn op langere termijn is de cliënt van binnenuit sterker maken door bewustzijn te creëeren met cursussen en bijeenkomsten met lotgenoten en een ervaringsdeskundige/professional. Hameeda Lakho, Rene Haring en de Blijfgroep zijn hier goede voorbeelden van. Uiteindelijk moet je van binnenuit sterker worden om een cirkel van geweld of ontstane patronen te doorbreken.
Dit is wel meer gericht op huiselijk geweld/kindermishandeling en de gevolgen die daardoor ontstaan. De zoektocht naar jezelf
Je antwoord lijkt op de client gericht. De vraag is meer gericht op de werker volgens mij. In principe is niets menselijks ons allen vreemd en dus is er niet zo veel verschil, maar is het niet zo dat een werker ook of misschien wel eerst het proces in zichzelf heeft te lopen om dat bij de andere werkelijk goed te kunnen begeleiden?
Je hebt gelijk.
Ik ben echter van mening wanneer de cliënt aan zichzelf werkt de kans groter is op blijvende veranderingen en het doorbreken van een cirkel of patroon.
Die kant wilde ik ook even belichten. Het kan erg verlichtend zijn en een aanvulling op de hulpverlening
Dank voor je antwoord. Een belangrijke kant die je hier belicht, om met bewustzijn/zelfinzicht patronen te doorbreken. Ook een mooi voorbeeld, want juist wanneer sprake is van huiselijk geweld en kindermishandeling is de drang om direct in de actiestand te gaan als professional misschien wel het grootst. Wat gebeurt er bij jou van binnen wanneer het (nog) niet lukt om, of je (nog) niet weet hoe de cirkel van geweld te doorbreken in een bepaald gezin/cliënt? En wat helpt jou dan om deze gevoelens om te gaan?
Wat kan interfereren met verdragen en vertragen is naar mijn idee de druk die van buitenaf komt. Zoals omstanders die vinden dat er nu / snel iets moet (bijvoorbeeld degenen die zorgen gemeld hebben), of mensen in de organisatie die aandringen op actie (melding bij politie of veilig thuis), of samenwerkingspartners met een andere visie op de situatie - zoals betrokkenen vanuit onderwijs. Het is soms lastig om in dialoog de ruimte en begrip te kunnen creëren voor dit vertragen en verdragen. Mensen zoeken houvast in zekerheden - juist als in het proces nog een aantal zaken defuus, ongrijpbaar, onbewust en slecht in woorden te vangen is, kan het wankel voelen. Grijpen naar conclusies of uitspraken over de situatie geeft sommigen het idee van controle - overleg is dan gericht op zaken willen vastleggen (soms ook ingegeven door protocollen die rapportage voorschrijven). Dit uitstellen en het niet mogen weten en mogen laten rijpen, dat vraagt moed.
Je eerste zin begrijp ik niet. Wat bedoel je daarmee?
En verder, eens dat veel te maken heeft met het idee van controle. Of beter: de illusie van controle.
Dat het moed vraagt, is dat niet juist vanwege die behoefte aan controle en/of de afhankelijkheid van (de mening van) anderen?
Tekst is aangepast.
Duidelijker en daarom, zo intrepreteer ik, geef je ook antwoord op mijn vraag. Dat het moed vraagt omdat andere druk uit kunnen oefenen?!
Ik denk dat de moed die gevraagd wordt om meerdere fronten speelt.
Herkenbaar. Is er iets dat jou, naast moed, helpt om ruimte en begrip te creëren voor het vertragen wanneer de druk van buitenaf opgevoerd wordt?
Ik denk bij deze vraag aan twee dingen:
- de eerste is dat het goed is om je eigen gevoelens (van machteloosheid) te benoemen in een gesprek met ouders. Als hulpverlener hoef je ook niet alles te weten en is het ook samen zoeken naar oplossingen.
- de tweede: vanuit de theorie van levend verlies is bekend dat iedereen zijn eigen proces gaat. Kierse gebruikt hierbij de metaforen van de Dorpsstraat en de Kerkstraat. https://levendverlies.com/
Jezelf meenemen en (een deel van) je kwetsbaarheden delen is een vorm van verbinden en vertragen in mijn ogen. Heel waardevol!
Dank voor je antwoord en tip. Mooi dat je deze gevoelens hardop benoemt naar ouders. Is dit ook iets wat professionals om een gezin of cliënt heen naar elkaar benoemen?
Laatst las ik een artikel dat misschien stof tot nadenken geeft.
Mooi. Ik ga het artikel nog even goed lezen. Bij een eerste scan zie ik hier een theoretisch model van onzekerheid en het lijkt erop dat het gaat over enerzijds onzekerheid die ontstaat over een vals soort zekerheid van van wie je bent. Oftewel ideeen en overtuigingen vanuit de mind. Anderzijds gaat het over onzekerheid die er altijd is in het leven. Daarmee afstemmen is gaan leven vanuit niet-weten. Daaruit komt een bescheidenheid voort die heel paradoxaal juist tot wijsheid kan leiden.
Kijk eens op www.niet-weten.nl (is wel wat minder theoretisch dan dit, maar staan intressante witboeken op).
Dank voor de leestip!
Om te beginnen de tijd nemen voor (zelf)reflectie en de ‘mindset’ dat je de ander echt helpt als je gaat Verdragen/vertragen. Omdat je dan niet in de valkuilen stapt van het ‘oplossen/redderen’, maar echt gelooft dat de ander zichzelf (met hulp) kan helpen.
En uiteindelijk voelt vaak vertragen dan als versnellen (als je duurzaam kijkt en naar perspectief)!
Bij jouw antwoord heb ik het gevoel dat je de vraag echt begrijpt. Het is m.i. inderdaad een intern proces, waardoor er als vanzelf (zonder echt in doen te schieten) verbinding en beweging kan ontstaan.
Dank voor je antwoord, een mooi inzicht. Wat heeft jou geholpen om tot dit inzicht te komen? Of misschien juist om niet meer in de valkuil van het oplossen/redderen te stappen?
Ha Suzanne,
het is in elk geval verstandig met collegae te overleggen, en dan met name over wat het meest urgent is aan de situatie. Overleg met de betrokkenen over de situatie en begin een oplossing te zoeken voor dit meest urgente probleem. Los ook maar één probleem tegelijk op. Daarmee is het proces overzichtelijk en houd je zelf ook controle. Is er voor iets een oplossing dan geeft dat voldoening en moed om een volgend probleem ook effectief aan te pakken.
Ik denk dat het hier meer de vraag is of er een probleem is, of wie het probleem heeft?! het gata hier om ongemak ervaren door de werker. Dat gaat dan dus over jou...
Waarom heb jij behoefte aan controle? en waar komt jouw voldoening precies vandaan?
Dank voor je antwoord. Een praktische insteek om niet zozeer te vertragen, maar problemen één voor één aan te pakken. Wat als blijkt dat de oplossing toch niet de oplossing blijkt te zijn. Wat ervaar je dan als professional en hoe ga je hiermee om?
Hallo Suzanne,
Ik denk dat het helpend is om je overwegingen om iets wel of niet te doen met een collega te delen. Of in te brengen in je casuistiek of intervisiegroep. Op deze manier voel je je gesteund door je collega ('s) en je organisatie. Daarnaast denk ik dat gezamenlijke verantwoordelijkheid tussen verschillende organisaties van groot belang is. Ik denk dan met name aan veiligheidscasuistiek waarin samengewerkt moet worden met Veilig Thuis of de Raad voor de Kinderbescherming. Een eenduidige visie en daarop volgend gezamenlijke besluitvorming maakt dat je het niet in je eentje hoeft te verdragen maar dat je dit met elkaar kan delen.
gr. Annette
Delen is altijd goed, omdat je daarmee zichtbaar maakt (of iig een poging doet). Een gevaar is dat de ander daarop reageert. Dat is minder helpend dan we denken. Het beinvloedt metteen ons denken, maar bij vertragen gaat het erom om juist niet metteen mee te gaan met de gedachten en ideeen die opkomen. Het is zaak te kijken waar ze vandaan komen en wat ze eigenlijk betekenen.
Het is vaak wel fijn dat je samen een besluit kan nemen, maar hier kun je je ook afvragen waarom je dit nodig hebt? wat maakt dat je steun nodig hebt in je besluit? Is er spraken van een bepaalde afhankelijkheid? En zo ja, ben je dan niet stiekem teveel bezig met jezelf?
En met jezelf bezig zijn is prima, ik roep daar toe op. Maar onbewust dat doen is een ander verhaal. Zeker als je dit doet in de vorm van het (dus zogenaamd) goed doen voor de ander.
Dank voor je advies. Komen tot een eenduidige visie en gezamenlijke besluitvorming is een mooi streven, maar soms ook enorm lastig. Ik zoek misschien meer naar, wat als ketenpartners en gezin het met elkaar even niet weten. Wat ervaar je dan als professional en wat helpt jou dan persoonlijk?
Volgens mij vraag je het niet aan mij, maar mijn antwoord zou zijn: Accepteren dat je het niet weet. daarin rusten en erop vertrouwen dat er vanzelf beweging ontstaat. Niet altijd alles hoeft of kan direct opgelost te worden...
Hallo Suzanne,
Ik ben meer dan dertig jaar werkzaam geweest binnen de Jeugdzorg en herken je vraag.
Wat volgens mij aan jouw vraag kan beantwoorden is het voeren van dialoog en moreel beraad. Dit kan eventueel binnen je intervisie, zodat je er niet (te veel) extra tijd voor nodig hebt.
Het SKJ vraagt dat je woorden kunt geven aan de overwegingen die je maakt in je casussen en dat in niet zo gemakkelijk, dat zijn we ontwend. Het is in feite de vraag naar wat jou drijft, wat je belangrijk vindt, wat voor jou het goede is om te doen. Als het je lukt om samen met je team deze woorden te vinden, ben je bezig met visievorming, ga je je collega's beter leren kennen en ga je steun aan elkaar ervaren. Op casusniveau ben je dan bezig met een langstermijn oplossing, hoewel die vloeiend is.
Is er een commissie ethiek bij jullie? Is er een professioneel statuut gemaakt nav de nieuwe jeugdwet 2015?
Heb je hier iets aan? Je kunt me eventueel mailen voor meer info, indien dit je interesseert.
Groet, Ben
Meer visie gaat m.i. hier niet helpen. Kijk eens onder de visie. Wie ben jij erin?
het is ons denken dat ons vaak juist ongemak oplevert. Een deel van ongemak in het leven is onvermijdelijk. Het bedachte deel is dat wel. Waar leveren jouw gedachten en dus visies ongemak op?
Dank voor je uitgebreide en open antwoord. Mooi om te zien hoe je hier actief in de praktijk mee bezig bent en wat het je brengt. Wat heeft jou tot deze inzichten gebracht en hoe leeft deze manier van kijken bij jouw naaste collega's?
Mijn eigen diepe dalen en van daaruit de noodzaak tot verandering heeft gemaakt dat ik hulp ben gaan zoeken. Omdat ik meende te zien dat veel hulpverleners trucjes uit proberen te halen (welke ik meende te doorzien) wilde ik niet graag naar reguliere instelling. Doordat mijn vrouw zichtbaar anders terug kwam van weekend workshops (interactieve) meditatie heb ik het aangedurfd contact met de organisator daarvan op te nemen. Die wist binnen een gesprek mijn basisvertrouwen te winnen en mij het gevoel te geven niet veroordeeld te worden, maar wel op niveau van repliek te dienen. Ik weet nu dat hiuj uit volledige openheid komten zomijn ratio niet ondermijnde, maar juist opnam in iets groters. Sindsdien ben ik met horten en stoten gestart met een persoonlijk ontwikkelprcoces waarbij de aandacht voornamelijk uit gaat naar bewustzijnsbeoefening.
Mijn collega's staan ergens wel open hier iets mee te doen, maar hebben vaak geen idee en zijn nog niet in staat uberhaupt te zien waar ze zijn. Zij vallen vaak volledig samen met hun eigen gedachten en ideeen.