Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals

Landelijk channel

Vraag

8 december 2023
Profielfoto van Tea Adema
Kerngroeplid Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals/ Trainer/coach bij opleiding kindercoach en opvoedcoach

“Welke vragen stel je aan ouders die er zich niet bewust van zijn dat ze hun hun eigen opgelopen trauma’s doorgeven?
Hoe maak je hen bewust van hun terugkerende (familie) patronen?”

Toelichting

Ouders melden vaak dat hun kind een probleem heeft en zijn zich er niet van bewust dat zij alles in huis hebben om hun kind te helpen  maar vaak vastlopen en hun eigen patronen ongewild doorgeven.

Inmiddels heb ik door schade en schande een heel arsenaal aan opmerkingen en vragen paraat voor dit soort situaties bijvoorbeeld:

 * ouders die bijvoorbeeld zeggen ‘niet ik , maar mijn kind heeft een probleem’  (zullen we samen eens kijken wat er voor je kind beter kan… en dan even later, hoe kun jij je kind helpen?)

* ouders die zeggen: “dat mocht ik vroeger ook niet”  of  “daar worden ze hard van" (Wat vond je daarvan toen jij kind was? en wil je dat je kind hetzelfde voelt en later hetzelfde zegt?)

* ouders die bovenop de omgeving van hun gepeste kind zitten omdat ze zelf vroeger gepest werden (herken je er iets in wat je kind nu overkomt? Wat zou jou geholpen hebben? Hoe is je kind anders dan jij was?)

* ouders die heel hard roepen dat ze niet zoals hun ouder willen zijn en juist in de ontkenning hetzelfde thema in hun gezin hebben (wil je iets vertellen over hoe het voor jou was? wat herken je van het kind wat jij was in je eigen kind nu? Wat heb jij gegeven om je gezin van herkomst te helpen en wat herken je van je eigen kind hoe die helpt? Waarin lijkt jouw kind in jou als het kind wat je was? )

Zo zijn er natuurlijk heel veel situaties waar je dagelijks mee te maken hebt en waarin ouders in de weerstand schieten en niet onder ogen willen zien wat hun eigen rol en taak is.

NB: ik kan deze vragen natuurlijk alleen maar stellen nadat ik alle erkenning geef voor hoe zwaar een ouder het heeft en zie hoe hard ze werken en alles doen om een goede ouder te zijn want die behoefte om het goed te doen is natuurlijk altijd leidend en voor mij een ingang.

Motivatie

Mijn ervaring is dat hoe meer pijn een ouder heeft opgelopen in zijn/haar jeugd hoe meer loyaliteit er ook is naar het gezin van herkomst.
Soms in boosheid, soms in verdediging en soms allebei en vooral een blinde vlek in het eigen aandeel in de problemen met hun eigen kind waar ze tegenaan lopen.
Het vraagt dan van ons hulpverleners enorm veel tact en vooral liefde en timing om ouders mee te nemen naar de eigen trauma’s en hoe die doorwerken in de opvoeding van hun kind.

Hoe mooi zou het zijn om hier onze  antwoorden aan elkaar te geven in deze vaak kwetsbare situaties die we soms zelfs niet eens aan durven roeren.
En omdat  we toch hebben te doen….
Wil jij je top drie van helpende vragen en opmerkingen hier delen?
Zodat we er allemaal ons voordeel mee kunnen doen?

Werkgebied

Jeugdhulpverlening, wijkteams, opvoedcoaching, onderwijs

Profielfoto van Annemarie 't Hart
Ervaringsdeskundige NAH / Rouw en Verlies - Buurtteammedewerker

Ik teken vaak de situatie uit waardoor zaken niet woordelijk maar visueel inzichtelijk gebracht worden, wat vaak heel verhelderend werkt

Profielfoto van Anne de Coole
Maatschappelijk werker

Beste Tea,
Een herkenbare vraag. Recent is met de methode een Taal erbij (opstelling met poppetjes) vader zelf tot het inzicht gekomen. Het gaf de beweging die ik op geen andere manier tot stand kon brengen.

Groet,
Anne de Coole
Maatschappelijk werk Land van Cuijk

Profielfoto van Elizabeth van Twist
Docent-onderzoeker

Hoi Thea, wij hebben een handreiking gemaakt om ouders (cliënten) bewust te maken van wat ze overdragen. Er staan ook voorbeeldvragen in. Hoop dat je er iets mee kunt en bellen om te sparren mag altijd. Groeten Elizabeth van Twist, werkplaats sociaal domein Zuid-Holland Zuid

Profielfoto van Jolanda Kuiper
Contextueel coach en pleegmoeder

Pfff, ja dit is een hele lastige. Je ziet zoveel, maar bent niet altijd in de positie om er wat mee te doen. Terwijl je wel weet dat het heel veel gaat brengen in de situatie als je deze transgenerationele patronen kunt aanstippen en ombuigen. Maar het is lang niet altijd de juiste tijd voor ouders om hier mee aan de slag te gaan.
Als contextueel coach werk ik alleen met volwassenen. Ik zou veel ouders die met een hulpvraag aankloppen gelijktijdig een eigen coachtraject gunnen. Om hun eigen verleden, pijn, bagage onder ogen te zien. En zo hun kind te helpen door ook zelf geholpen te worden. Mijn tip is om je te verdiepen in contextueel werken. Bijvoorbeeld door deze waaier in te zetten: https://binnendecontext.com/de-waaier/

Succes! Jolanda

Profielfoto van Juanita Anches
Casemanager jeugd gemeente

Alsnik in een gezin kom waar we al generaties lang dingen aan de hand zijn probeer ik eerst een goede relatie op te bouwen. Alle positie dingen die ik kan vinden en zien of heb gehoord uit vergroten en dan door vragen hoe ze dat lukt. Dan kom ik vrijwel altijd bij het onderwerp hoe zij dingen hebben ervaren, zo kom ik er ook achter wat hun referentie kader is en wat zij graag voor hun eigen kinderen anders zouden willen.
Door de vraagstelling zo laagdtempelig mogelijk toen en er op investeren ( noet alles in een gesprek) voelt een ouder minder weerstand om het over dit soort gevoelige onderwerpen te hebben. Ook kan het ouders helpen zich zelf te onschuldigen waardoor zij anders naar hun eigen situatie kunnen kijken

Profielfoto van ERIK VAN DER WAAL
Onafhankelijk Adviseur / Herstel-bemiddelaar / Trainer

Beste Tea,

Om ouders te helpen zich bewust te worden van het doorgeven van hun eigen opgelopen trauma's en terugkerende familiepatronen, is het belangrijk om vragen te stellen die hen aan het denken zetten over hun gedrag, opvoedingsstijl en de impact daarvan op hun kinderen.
Hier zijn enkele voorbeelden van vragen die ik regelmatig in mijn praktijk gebruik, die je zou kunnen stellen:

- Hoe was uw relatie met uw eigen ouders toen u jong was? Zijn er bepaalde aspecten van die relatie die u ziet terugkomen in de manier waarop u met uw kinderen omgaat?

- Zijn er bepaalde gedragingen, emoties die u bij uzelf (mogelijk als patroon) opmerkt, die u ook bij uw ouders zag? Hoe denkt u dat deze uw kinderen kunnen beïnvloeden?

- Heeft u ooit nagedacht over hoe uw manier van communiceren en uw houding en gedrag invloed heeft op het emotionele welzijn van uw kinderen?

- Zijn er momenten waarop u reageert op uw kinderen op een manier die u later betreurt? Wat denkt u dat de oorzaak is van die reacties?

- Voelt u soms dat emotionele uitdagingen uit uw eigen verleden invloed hebben op uw ouderrol? Zo ja, kunt u voorbeelden geven?

- Hoe zou u uw communicatie met uw kinderen beschrijven? Zijn er aspecten die u zou willen verbeteren?

- Heeft u ooit overwogen professionele hulp of begeleiding te zoeken om u te helpen bij het omgaan met uw eigen ervaringen en hoe deze uw ouderschap beïnvloeden?

- Wat zijn uw belangrijkste doelen en waarden in de opvoeding van uw kinderen? Zijn er manieren waarop uw eigen ervaringen deze doelen en waarden beïnvloeden?

Wellicht helpen deze vragen ook jou, ze zijn bedoeld om ook zelfreflectie en bewustwording bij de ouder te stimuleren. Het is belangrijk om een ondersteunende en niet-oordelende houding aan te nemen, zodat ouders zich veilig voelen om open en eerlijk te zijn in hun antwoorden.

Erik van der Waal
HerVerbinden

Profielfoto van Paulien Rutgers
Directeur/eigenaar jeugdhulpverlener

Hoi Tea,

Mooie voorbeelden! Je schetst in mijn ogen een heel herkenbaar probleem!! We hebben het er vaak over bij ons op het werk.
Dan grijpen we eerst ook even terug op de theorie vanuit STW.
Wat is de rol van de ouder die zegt: "Hier heb je mijn kind, fix het maar, met mij is niks aan de hand?"

-ouder als ‘consultvrager’ (zorgvraag): meestal komt de ouder in dit soort gevallen binnen met een zorgvraag over het kind
-ouder als ‘facilitator’ (bijv. bij individuele therapie kind): in hoeverre wil de ouder deze faciliterende rol spelen? Staan alle neuzen echt dezelfde kant op?
-ouder als ‘co-therapeut’ (mediatietherapie): in hoeverre zijn ouders bereid om te leren om hun gedrag, dat het gedrag van het kind in stand houdt of versterkt, te veranderen?
-ouder als ‘cliënt’ (vraag over eigen rol als opvoeder): soms kunnen ouders ook zeggen dat ze in de opvoeding vastlopen, waardoor de vraag over wat helpend zou zijn voor hen of wat ze nodig hebben al enige ingang biedt om het over hun eigen verleden te hebben
-ouder als ‘patiënt’ (bijv. behandeling jeugdtrauma’s): dat is waar je dan uiteindelijk naartoe wil werken

In dit alles zul je ook oog voor de context met hebben
•Gericht op relaties tussen personen (ook met jou als hulpverlener): alert blijven in welke driehoek (dramadriehoek of de winnaarsdriehoek, verval je in de reddersrol?
•Circulariteit in patronen/processen: wij helpen ouders de problemen niet zozeer te lokaliseren in het kind (of soms ook partner), maar tussen de gezinsleden. We leggen uit dat het niet zoveel helpt om je af te vragen wiens schuld het is. Ga er maar van uit dat niemand erop uit is om een probleem te creëren. We gaan weg bij de schuldvraag en we gaan ons richten op de interactie, het patroon.
•Oog voor ‘larger systems’, (o.a. rol verwijzer, groepsleider etc.)
•Kunnen ‘spelen’ met posities (triades, meervoudige partijdigheid)
•Aandacht voor betekenissen over gedrag: van ‘Het is zo’ naar ‘Ik/jij zie(t)/vind(t) het zo’
•Meer dan één ‘waarheid’ (meerdere ‘verklaringen’)
•Van ‘instructie’ naar ‘dialoog’

Daar komen een aantal competenties bij kijken:
-Verwijzing verhelderen
-Binnen komen bij de ouders en vertrouwen winnen
-Context uitvragen en contextualiseren van de hulpvraag
-Routekaart en Werkplan maken (samenwerken, niet oplossen)
-Meerstemmige zorgen en visie op het probleem in kaart brengen (daarbij helpt de bezorgdhedenvragenlijst van Rober heel goed!)
-Samenvatten en valideren
-Circulaire vragen stellen (die vinden wij heeel erg helpend), waarbij we of het kind of de ouder uitgenodigd wordt om iets over de ander te zeggen in het bijzijn van die ander, bijv: "Moeder, wat doet Kind als Vader boos op kind is om x gedrag?" "Kind, wat gebeurt er mamma denk je als pappa zo doet?"
-Cultuur sensitieve vragen stellen
-Circulaire hypothesen vormen ( welke perspectieven herken je?)
-Settingwisselingen: ga wandelen, kom eens thuis, ga bij andere belangrijke personen op bezoek met het kind of met kind en ouders
-Innerlijke dialoog benoemen en zo nodig uitspreken: benoemen wat er binnen jezelf gebeurt
-Narratief perspectief: externaliseren van het probleem (vinden we ook heel helpend), je laat ouders en kind een voorwerp uitkiezen dat het probleem symboliseert en dat ga je met elkaar over dat voorwerp praten
-Genogram tekenen en tijdslijn maken met ouders: uit wat voor gezinnen komen ze zelf? Waar op de tijdslijn begin je? Als ouders elkaar ontmoeten, of laat je twee tijdlijnen samenkomen?
-Sculpten, visualiseren
-Patronen uitvragen en herkennen: door circulaire vragen kan je soms patronen herkennen en vragen of zij die ook herkennen, in gesprek gaan over het verhaal achter het patroon

Vanuit NLP kan je gebruik maken van de logische niveau's. Het is leuk om dat te doen over de huidige situatie en over de gewenste of gedroomde situatie.

Profielfoto van Margo Zandbergen
Medisch maatschappelijk werker

Hoi Tea

Al veel mooie voorbeelden gelezen. Wat ik vaak doe is dat ik met de cliënt een genogram maak en tijdens het maken van het genogram ook life-events over 3 generaties bespreek. Vaak zie je dan dat de ouder zelf tot inzicht komt hoe die life-events zijn of haar leven heeft beïnvloed heeft of nog heeft en wat de ontwikkelde copingsstijl is die ze daarmee ontwikkeld hebben. Om vervolgens daarop door te gaan en te focussen hoe dat hun ouderschap en dus hun kind beïnvloed. Wat is er nodig om dat patroon te doorbreken?

Mvg, Margo

Profielfoto van Rachel slooten
Eigenwaarde coach & Schoolcoach & groepstrainer KOPP / time4U (prezens GGZ)

Hai Tea,

Mooie vragen en ik zie al mooie reacties. Dank allen.

Ik zeg soms: Herkent u de uitdrukking; "ik ga door t vuur voor mijn kind" of "I take a bullet for my child." Dan zeg ik iets wat lijkt op; nu heb zo n bullet of vuurzee voor u namelijk dat we eens gaan kijken naar dat wat u hebt meegemaakt. Staat u daarvoor open? U hoeft het niet meteen aan te nemen, en ook niet meteen weerleggen, gaat u maar ervaren wat het u en uw kind/ gezin kan gaan brengen (de bewoording is even kort door de bocht gezegd voor in deze context). En dan aanbieden om daar eens naar te kijken. Gabor Mate (zie you tube) weet veel van trauma - in deze vraag- en zegt ook dat zodra we een kind op de wereld zetten en we voelen triggers of we zien onverklaarbare dingen bij het kind gebeuren, ga dan jezelf ook helpen/ opvoeden.
Of kun je zien dat je kind ontspannen is op t moment dat jij lekker in je vel zit? Dit heeft onmiskenbare invloed. (ten alle tijde de ouder blijven ONTschuldigen uiteraard, maar dat weten de meesten van ons wel lijkt me)

Profielfoto van Babette Grunder
Communicatie-adviseur

Hoi Tea,
Wat een goede vraag.

Een kort eenvoudig antwoord is daar niet zo op te geven. Maar het aanbod van Drakentemmers gaat daar wel op in: met name de training vroegkinderlijk trauma in leerlijn 1 en de modules rond trauma van leerlijn overige professionals (introductie trauma, psycho-educatie en motiveren voor traumabehandeling).

Wie weet is de website een kijkje waard!

Succes,

Hartelijke groet,
Babette
drakentemmers.nl

Profielfoto van Dannie Siebers
Ervaringsdeskundige

Dag Tea,
Als familie-ervaringsdeskundige herken ik dat familie, geschiedenis en patronen generaties door gegeven worden.
Lastig is dat diagnoses niet passen bij ambulante hulpverleners ( familiervaringsdeskundige zijn ook hulpverleners) in het algemeen en zeker niet diagnoses stellen bij ouders.
Het is daarom beter om draagkracht, draaglast te bevragen. Vanuit de draaglast kan mogelijk inzicht ontstaan over eigen onvermogen. Het is menselijk dat onderdruk triggers uit het verleden naar boven komen. Wel zie ik een lange,lange weg voordat gelijkwaardig, oordeelloos luisteren en werken met ouders van kinderen met een zorgbehoefte tot staand komt. Vanuit mijn perpectief heeft hulpverleningsland nog stappen te maken. Met vriendelijke groet Danie Siebers danniesiebers@zorgbelanginclusief.nl

Profielfoto van Hetty Koenraads
Psychiatrisch Maatschappelijk Werker / Equine Assisted Therapist

Voor alle vragen in deze context komt voor mij de vraag... als ik trauma's aanraak - kan ik dit dan ook (deze ouder inschattende) mee opvangen? Het zelfde geldt voor triggers. Makkelijk wordt het gevoel of de overtuiging geraakt het niet goed te doen, gewantrouwd of afgewezen te worden. Er moet bedding zijn.

Profielfoto van Sjanne Woudenberg
Coördinator Kerngroep Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals, Inhoudelijk medewerker met praktijkkennis

Hoi Tea,

Wat een mooie vraag! En al mooie voorbeelden ook!

Wanneer ik het met ouders nog niet over hun eigen jeugd heb gehad of de eventuele patronen en ik zelf ook nog samen met ouders aan het ontdekken ben, vraag ik gewoon eens:

"Wie zijn een voorbeeld voor jou als het gaat om de opvoeding van jouw kind?" en als dit niet de ouders zijn (of als ouders niet de opvoeders waren, de vraagstelling aanpassen) "zijn jouw ouders ook een voorbeeld voor jou daarin of juist niet?" en "wat zou je graag hetzelfde doen of wat juist graag anders?".

Als de ouders niet hun voorbeeld zijn: een stukje uitleg geven dat ook als ouders niet je voorbeeld zijn van hoe je het graag zou willen doen met jouw eigen kinderen, dat wel het voorbeeld is wat je hebt meegekregen als kind en onbewust hebt opgeslagen. Dat het dan altijd goed is om te kijken naar wat je daarvan graag mee wil nemen of juist bewust anders wil doen maar ook wat je onbewust, per ongeluk, hetzelfde doet terwijl je dat misschien niet zou willen doen. Een helpende vraag kan dan zijn "hoe had je graag gewild dat jouw ouders hiermee om waren gegaan bij jou?"

Als de ouders wel hun voorbeeld zijn: "hoe denk je dat jouw ouders hiermee om zouden zijn gegaan bij jou?" en dan doorvragen "hoe had je dat denk je gevonden als kind?" "wat zou je dan doen als kind wanneer jouw ouders er zo mee om zouden gaan denk je?" en "is dat wat je ook graag voor jouw kind wil?" of "wat zou je graag voor jouw kind willen?"

Ik ben heel erg benieuwd ook nog naar andere voorbeelden!