“In welke situaties deel je juist wel of geen informatie over gezinnen, hoe doe je dat en welke afspraken zijn hierover in je organisatie?”
Toelichting
In het verleden heb ik ooit met 15 mensen om tafel gezeten over een gezin. Inderdaad OVER een gezin met politie, buurtwerker, school, schoolarts, therapeuten en mogelijk nog meer. Ik was uitgenodigd als jeugdbeschermer en kreeg als het ware de opdracht van deze groep mensen om het probleem van het gezin op te lossen. Ik was geschokt door wat ik hoorde van mensen die nog nooit een woord met dit gezin hadden gewisseld en allerlei informatie over het gezin met elkaar deelden. Bij nadere beschouwing ging dat vooral over hun eigen onmacht met betrekking tot dit gezin.
Er wordt veel informatie uitgewisseld tussen professionals, scholen en instanties. Lang niet altijd is het gezin hierbij aanwezig.
Waarom? Omdat het handig is, met het argument om allemaal op één lijn te komen.
In verband met de privacywetgeving is het vragen van toestemming als een formaliteit geregeld waarbij ouders dat meestal in vol vertrouwen geven.
Wat ik mezelf altijd afvraag: wat zijn de grenzen van die toestemming? Mag je met toestemming alles bespreken? In welke setting en met welk doel deel je informatie? En zijn we ons altijd bewust van 'hoe' we iets vertellen? Hoe praten we over het gezin? Houden we ons bij de feiten? En durven we collega professonials aan te spreken over de manier waarop zij over een gezin praten?
Het overleg met de 15 mensen is zeer pittig verlopen waarbij ik het gesprek heb verlegd van het gezin naar de manier waarop er over dit gezin werd gesproken en met welke informatiebronnen.
Met de voorzitter heb ik later een mooi telefoongesprek gehad over hoe om te gaan met dit soort casussen.
De andere kant zijn de ouders zelf.
Het komt regelmatig voor dat ouders mij vragen om school en instanties bij te praten over hoe het met hun kind gaat en vooral wat hun kind nodig heeft.
Deze verzoeken weiger ik pertinent. Ik stel ouders voor dat zij, wat wij besproken hebben en wat hun kind nodig heeft, zelf bespreken met de school of instantie.
Ouders schrikken hiervan en zeggen dat ze niet weten hoe zo'n gesprek te voeren en dat er toch niet naar hen geluisterd wordt.
Ik leg ze dan uit dat als ik het doe, we dan met ons allen in de onderlaag zeggen dat ouders het niet kunnen of willen, dat iemand anders het moet oplossen.
Dit verzwakt hun positie en leiderschap als ouder vind ik. We komen meestal overeen dat ik ouders coach in hoe zij zelf het gesprek kunnen voeren. We zetten op een rij wat belangrijk is en wat zij willen dat er bereikt wordt.
Zijn ouders erg boos op bijvoorbeeld school? Dan maak ik hen bewust hoe hun boosheid voor de andere partij is en dat ze dan meer energie steken in de relatie met de ander dan dat ze hun doel voor hun kind bereiken. Wanneer ouders zelf met school of de instantie in gesprek gaan, met mij als ruggesteun in plaats van het overlaten aan mij, versterkt hen dit.
Zij zelf en hun kind kunnen dan trots zijn.
Motivatie
We zijn ons niet altijd bewust wat onze positie is als professional en dat ouders zich daar erg klein door kunnen voelen.
Daarnaast vinden ouders het soms juist wel gemakkelijk als wij het woord voor hen voeren.
Voor ons ego en gevoel van competentie is het ook best lekker als wij problemen voor kind en ouder oplossen en bovendien gaat het vaak sneller.
De vraag voor mij is altijd: hoe dient dit de toekomst van kind en ouder?
Wat nemen we, met name ouders, uit handen als we hen toestemming vragen om in hun plaats informatie uit te wisselen?
Daarnaast is er voor mij de gewetensvraag: Is het altijd nodig dat wij gegevens uitwisselen en wat zijn dan de grenzen?
In de toelichting beschrijf ik mijn kijk op dit vraagstuk, mijn eigen ervaring en hoe ik daar tot nu toe mee om ben gegaan. Ik ben benieuwd hoe jij erover denkt, wat jouw ervaring is en hoe dit in jouw organisatie is geregeld.
Werkgebied
Kerngroeplid, voormalig jeugdbeschermer, kindercoach en opvoedcoach en opleider voor professionals
Mooi en helemaal waar zoals je het uitzet.
Wat er voor mij nog meer uitspat is dat je telkens noemt dat het gaat over het kind en niet over de relatie met de school of ouders (in geval van hulpverlening die negatief zich uit). Dat is iets wat bij ons altijd terugkomt in vechtscheidingen (zet het kind centraal). Maar natuurlijk kunnen we dit veel breder trekken! Het komt in alle gesprekken terug waar sprake is van conflict of negatief spreken. Het kind staat nog steeds centraal.
In mijn optiek staat dit goed beschreven in De Beroepscode voor professionals in sociaal werk. Blijft natuurlijk staan dat daar altijd nog ruimte is voor persoonlijke invulling.
Hoi Tea,
Mooi hoe je jouw perspectief deelt en goed om eens bij stil te staan. Het zet me aan het denken!
Ik vond het zelf inderdaad altijd fijn als ouders mij mee vroegen naar gesprekken met andere instanties. Wel bereidde ik het gesprek dan samen voor en liet ik ouders het woord doen maar ik ging wel vaak mee ter ondersteuning. Ook om het gesprek daarna nog eens te kunnen evalueren bijvoorbeeld of nog eens uit te kunnen leggen wat de andere partij bedoeld heeft.
Over dat laatste ben ik benieuwd.. Hoe ga jij daarmee om? Als ouders bij je terugkomen na zo'n gesprek en van alles zeggen over wat de andere partij gezegd heeft. Je bent er dan niet bij geweest en hebt daarom geen idee hebt wat er daadwerkelijk gezegd of bedoeld is. Wat doe je dan? Heb je daar tips voor?
Verder kan ik me helemaal vinden in wat je schrijft. Ik probeer zelf altijd erg bewust te zijn van welke informatie ik deel. Lang niet altijd is alles relevant. Ook als ouders toestemming geven om alles te delen, hoeft er niet meer gedeeld te worden dan nodig.
Wat ik soms lastig vind, is om collega's aan te spreken over hoe ze over ouders, kinderen of een gezin praten en welke informatie ze daarbij delen met anderen die niets met dat gezin te maken hebben. Ook als het 'anoniem' is (terwijl collega's vaak wel weten over welk gezin het dan gaat).
Ik heb regelmatig collega's vanuit frustratie of onmacht niet netjes of zeg gerust respectloos, over een gezin horen praten. Ik probeer de situatie dan altijd weer in ander perspectief te plaatsen: waarom schreeuwt een ouder tegen jullie in dat gesprek? Wat zit er achter die boosheid? Weten jullie dat al? Hoe is jullie eigen houding in het gesprek met deze ouder? Hoe zouden jullie het vinden als de rollen waren omgedraaid?
Ik heb het zelf nooit over 'moeilijke ouders' maar hoor het regelmatig om mij heen. Een ouder doet niet zomaar 'moeilijk' vind ik, wat zit erachter? Uiteindelijk willen we toch juist samenwerken en niet omdat die ouder tegenover ons gaat staan, dan ook maar de strijd aangaan? Vooral als het collega's zijn die 'boven' mij staan, vind ik het extra lastig om er wat over te zeggen.
Als iemand daar nog tips voor heeft, hoor ik het graag!
Wat fijn hoe je de complexiteit woorden geeft, Want laten we wel zijn, we zijn allemaal mensen en willen het beste voor de kinderen en ook de ouders.
Over je vraag wat ik doe met ouders die lucht geven aan hun gesprek waar ik niet bij was:
In mijn praktijk heb ik vooral te maken met ouders en niet de school of de hulpverlening en wanneer ouders daar boos over zijn, geef ik eerst altijd erkenning voor hun gevoel van onmacht en stel dan vragen over wat school of de instantie bedoeld kan hebben, wat hun intentie is en op welke manier er wel samen te werken is. Vaak is er dan al kou uit de lucht en ga ik samen met ouders het gesprek wat volgt voorbereiden.
Wat altijd helpt is inzichtelijk maken dat het primair gaat over hun kind en niet over de relatie met de school of instantie. Ik leg dit uit met behulp van poppetjes en duid waar de richting van hun inspanning naar toe gaat. Daarna kan ik steeds vragen of dat wat ze zeggen of doen helpend is voor hun kind of juist niet en zo de aandacht weer verleggen naar waar het helpt.
Enn.. steeds opnieuw erkenning geven hoe moeilijk het is.
Hetzelfde geldt eigenlijk voor collega's. Hoe meer lawaai, hoe mer betrokken en hoe meer iemand hard zijn best doet en vanuit een ik-boodschap en vragen stellen over wat de ander wil bereiken op een liefdevolle toon, helpt meestal in de goede richting.
Wat een mooie uiteenzetting.
Het is voor mij een opsteker om tijdens een overleg de ruimte te nemen om het onderwerp te verleggen naar wat en hoe we iets zeggen. Mijn eigen ervaring is dat ik eens uit mijn slof geschoten ben wanneer er in een teamoverleg oordelen over ouders werden gegeven. Ik had daar weinig begrip voor. Ik kan nu dus ook zeggen dat dat het teamgevoel geen goed doet. Het verlegde zich vervolgens naar 'veilig voelen in het team'. Dat is ook een goed onderwerp. Maar het hoe en wat kwam niet meer aan bod.
Mooi om te lezen dat het goede gesprek over dit onderwerp ook begripvol gevoerd kan worden. Ik denk dat emoties dit onderwerp heel ingewikkeld kunnen maken.
Je hebt helemaal gelijk Geertje met de emoties die meespelen en daar wordt het meestal moeilijk en vinden collega's het ook vaak lastig om naar elkaar te blijven luisteren.
Het helpt mij altijd op diegene of datgene op tafel te zetten waar het onderwerp over gaat. Bijvoorbeeld een vaas voor ouders of een kopje voor kinderen. en een lepeltje of suikerzakje voor mezelf of collega's.
Dan kun je ook makkelijker je hardop afvragen hoe het voor hen zou zijn als we harde oordelen hebben.
Het voordeel van iets op tafel leggen is dat ieders ogen ernaar toe gaan en men minder bij zichzelf naar binnen kijkt. Je kunt vaak letterlijk wat meer afstand nemen...
En... ook prachtig dat de veiligheid in een team wordt besproken en hoe mooi zou het zijn als we als een collega uit zijn/haar slof schiet begrip kunnen hebben voor de betrokkenheid..... en met elkaar kunnen leren....
Ik hoop van harte voor je dat het volgen van de stem van je geweten je niet al te lang heeft dwars gezeten!
Jaaa.... wat fijn dat je dit nog even extra aanhaalt want dat is waar het om draait! En zolang we die focus houden, kom je ook echt waar je moet zijn.