Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals

Landelijk channel

Vraag

18 september 2023
Profielfoto van Jolien Sanders
Kerngroeplid

“Welke gesprekstechnieken, woorden of communicatiestijl gebruik jij (niet) bij het praten met ouders en kinderen?”

Toelichting

Ik kwam een interessant artikel tegen waar het ging over 'Typisch taalgebruik van hulpverleners', zie link hieronder.

Hierin geeft Jason (20 jaar) een 'simpel' advies:

"Praat alsjeblieft vanuit jezelf".

  • ‘Wat is precies je hulpvraag?’ 
  • ‘Ik hoor wat je zegt.’
  • ‘Hoe vind je zelf dat het gaat?’ 
  • ‘Kunnen we afspreken dat je geen gekke dingen gaat doen?’ 

"Al die vragen en opmerkingen heb ik al duizend keer gehoord. Neptaalgebruik vind ik het."

Motivatie

Bekijk hier het hele artikel.

Ik had laatst ook een interessant gesprek met een collega over het belang van verbindend kunnen luisteren en communiceren. Het kunnen, en misschien ook willen, luisteren naar alle betrokken partijen (bijv. beide ouders en het kind) is belangrijk om kinderen passende hulp te bieden. Een gesprek aangaan door eerst contact te maken en écht naar ze te luisteren. 

Vanuit dit gesprek en het artikel ben ik benieuwd hoe jullie dit aanpakken. Welke woorden of zinnen gebruik jij juist niet? Heb je ook wel eens feedback gehad op jouw communicatiestijl of behandelingstaal? Reflecteer je hier zelf ook wel eens op? Ben jij bewust van hoe je communiceert met ouders en kinderen? Hoe zorg je ervoor dat je écht luistert?

Profielfoto van Tea Adema
Kerngroeplid Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals/ Trainer/coach bij opleiding kindercoach en opvoedcoach

Wat een heerlijke vraag en zo essentieel!
Wat ik vaak merk is dat we het over het algemeen best lastig vinden om er helemaal te zijn voor een kind of ouder en vooral in het NU te zijn. We zijn zelf het instrument en vergeten dat vaak omdat we denken dat we het moeten doen zoals het hoort. Professionele distantie hoort daar ook bij terwijl juist jongeren ons als mens zo nodig hebben.
Dat is wat mij betreft het eerste om gewoon een kwetsbaar mens te durven zijn en toch de leiding durven houden om te kunnen corrigeren als het moet, maar vanuit het mooie woord verbinding.
Woorden maken daarbij echt het verschil.
We leren te zeggen:
Ik begrijp je
Ik hoor wat je zegt
Ik zie dat je boos bent
Ik zie dat dit je verdrietig maakt
enz...
Van dat soort zinnetjes wordt ik altijd zelf een beetje verdrietig als ik het hoor omdat al deze perfecte zinnen beginnen met het woordje ik en meer over mij gaan dan over de ander. Het schept voor mijn gevoel afstand.
Wat ik aanmoedig om te zeggen is:
Jij vindt dit moeilijk of waardeloos (en bij een boze puber... dit is kut voor je)
Je bent het hier helemaal niet mee eens en vindt het heel oneerlijk
Jij bent hier verschrikkelijk boos over en wilt wel slaan
Volgens mij ben je hier heel verdrietig over en wil je het liefst huilen

Wat ik hier doe is natuurlijk invullen en we hebben geleerd dat dit niet mag. Wat mij betreft zijn daarvoor 2 belangrijke redenen om het wel te doen.
Als eerste geef je de ander woorden voor wat er gevoeld wordt en kom je daardoor samen een stukje verder
Als tweede, wanneer je fout zit met je invulling reageert de ander altijd en kun je vragen wat er dan wel speelt en zo kom je ook weer verder
En, wat ik keer op keer merk. Door je invullen voelt de ander zich echt begrepen en gehoord.
Soms werpt iemand tegen dat je dan iemand zijn zin geeft of je instemming met het lastige van dat moment, maar dat is iets heel anders.
Daarnaast is het heel belangrijk om ook met je woorden goed aan te sluiten. Wanneer je je thuistaal spreekt in gezinnen die een plattere vocabulaire hebben (;-) dan is het belangrijk dat je ook spreekt met die woorden en op die manier aansluit. Wanneer de ander zich begrepen voelt, kun je ze meenemen in woorden die beter bij jou passen, maar je moet eerst een gezamenlijk woordentaal hebben om begrepen te worden.
Enn... natuurlijk het allerbelangrijkste is dat de toon de muziek maakt en dan ben ik weer terug waar ik begon, namelijk wij maken het verschil als mens en hoe we contact maken. En wanneer we echt in het hier en nu en bij de ander zijn, maken je zinnetjes niet het meeste uit.
Ik heb al eens een blog geschreven over de zin: Ik zie dat je boos bent.

Profielfoto van Esther Hoekstra
Coach, trainer & ontwikkelaar

Interessante vraag.

Zelf heb ik jarenlange ervaring in de hulpverlening. Van het werken op een woongroep tot het werken in een Gebiedsteam, jongerenwerker tot aan School Maatschappelijk Werk. Wat mij op viel is dat veel collega's van achter de tafel met de doelgroep praat: vragen stelt, notities maakt. Ook bij de doelgroep met een lager IQ of bij gezinnen die al jarenlang in de hulpverlening zitten en jij de zoveelste bent die het gesprek aan gaat. Zelf zette ik veel manieren in van creatieve gespreksvoering: onderwerpen inzichtelijk maken, een onderdeel waarbij het gezin in beweging moest door in het vak te gaan staan bij een vraag ('ga in het vak links staan als je..... ga rechts staan als je.....'). De gesprekken werden daardoor veel dynamischer met andere uitkomsten.

Vanuit hier heb ik een inspiratiesessie creatieve gespreksvoering ontwikkelt. 15 creatieve manieren van gespreksvoering + bijbehorende werkbladen die het gesprekken dynamischer maken met meer diepgang. Zie bijlage.

Profielfoto van Ina ter Avest
Vrijwilliger

Ik weet niet of ik het een ‘gesprekstechniek’ zou noemen, maar ik vraag altijd de personen met wie ik als counsellor in gesprek ben hun gevoelens te verbinden met bepaalde uitspraken/situatie-beschrijvingen.
Die manier van werken is ingegeven door de Dialogical Self Theory en de Zelf Kennis Methode.
Ik ben altijd bereid tot nadere informatie

Profielfoto van Miriam Goes
Ervaringsdeskundige

Het eerste dat in me opkomt als ik je vraag lees is de veelgemaakte fout, wanneer er sprake is van kindermishandeling/verwaarlozing/misbruik door 1 ouder, het delen van de informatie die het kind geeft met beide ouders.
Hoe onveilig maak je het dan voor het kind?

Profielfoto van Margo Zandbergen
Medisch maatschappelijk werker

Dag Jolien,
Er staan hieronder al heel veel goede tips.
Wat ik er nog aan toe wil voegen: wees oprecht betrokken / sluit aan bij waar de ouders staan/ normaliseer / werk aan empowerment. De aansluiting bij de ouders en hun zorgen zit 'm vaak meer in 'de klik', de ouder in zijn of haar waarde en kracht laten/zetten, dan in de methode, is althans mijn ervaring. ;-)

Profielfoto van Mariëtte Hoogsteder
Senior onderzoeker Jeugd en Gezondheid

Voorafgaand aan taal en stijl, heb je een oudervriendelijke houding in je gesprek met ouders. Niet gemakkelijk (weet ik), maar hierover kun je veel vinden op de site ouderkennis.nl. O.a. dit compacte maar heel rijke essay https://www.ouderkennis.nl/werken-vanuit-ouderperspectief-vraagt-een-mentale-switch/

Janneke van Bockel, die deze site onderhoudt, post op LinkedIn regelmatig do's en don'ts over gesprekken met ouders en (mis) communicatie van professionals aan ouders. Heel leerzaam!

Profielfoto van Charlotte van der Wall
Klinisch psycholoog/directeur zorg

Beste Jolien,
Wat een leuke vraag! Ik stuur je bijgevoegd een bongokaart met zinnen die heel veel negatieve impact kunnen hebben op kinderen, jongeren en hun ouders. Oprechtheid, echte aandacht met liefde en grenzen is essentieel in het werken met gezinnen. Daarbij hou ik altijd in het hoofd: jij bent de expert van jezelf, jouw ouders zijn expert van zichzelf en van hun kind en ik ben expert in het oplossen van problemen. De oplossing ligt in de samenwerking tussen al die partijen, als hulpverlener ben je meervoudig partijdig.

Profielfoto van Esther Hoekstra
Coach, trainer & ontwikkelaar

Ik werk veel met materiaal. Als ik vraag wat er momenteel in het leven van de ander speelt teken ik bijvoorbeeld de ander op een A4 waarbij de ander begint te vertellen. De letterlijke woorden van de ander schrijf in dan om die ander heen. De letterlijke woorden neem ik over op dat papier zodat ik die woorden ook weer kan gebruiken in het verdere gesprek.


Ik heb een lijst samengesteld met inspirerende vragen wat er bij de ander voor zorgt dat er iets anders wordt getriggerd dan wat er vaak eerder altijd altijd al getriggerd werd bij vorige hulpverleners.

Profielfoto van Sjanne Woudenberg
Coördinator Kerngroep Platform Vakmanschap Jeugdprofessionals, Inhoudelijk medewerker met praktijkkennis

Het komt ook terug in het artikel: wees mens! Jij mag ook geraakt worden, schrikken van iets, je ontzettend veel zorgen maken, je niet oké voelen bij situaties of je ongemakkelijk voelen in een gesprek en dat mag je benoemen en laten zien. Dat zorgt juist voor verbinding. Benoem daarbij wat je kunt doen en ook wat je niet kunt doen.

Aansluitend op wat Arjan zegt: zeg liever 'ik kan me helemaal niet voorstellen hoe het is' als je niet iets vergelijkbaars hebt meegemaakt i.p.v. 'ik begrijp je'. Durf vragen te stellen en door te vragen. En i.p.v. 'wat is je hulpvraag?', geef aan dat je er voor diegene wil zijn en vraag hoe je diegene zou kunnen helpen.

Profielfoto van Arjan Lamslag
Preventiewerker

Ik zou zeggen dat het antwoord hier boven al staat. Geen hulpverlenerstaal/vakjargon gebruiken. Praat gewoon Nederlands. Buiten de professionals om heeft niemand het over cannabis of middelengebruik.
En zeg niet dat je 'iets snapt'. Dat is vaak onzin. Als je zelf uit een keurig, probleemloos gezin komt, heb je geen idee hoe het is om klappen te krijgen, op straat te leven of hoe het is om allochtoon in NL te zijn,